Wielki Gatsby – Francis Scott Fitzgerald audiobook – Romans, bogactwo i upadek w szalonych latach dwudziestych

Opis

Drodzy miłośnicy literatury, którzy podobnie jak ja odnajdują magię w słowach zapisanych i wypowiedzianych,

Z ogromną przyjemnością pragnę podzielić się z Wami moimi refleksjami na temat audiobooka „Wielki Gatsby” autorstwa Francisa Scotta Fitzgeralda, wydanego przez Wydawnictwo Łukasz Tomys Publishing. Narrację tej klasycznej powieści, będącej częścią serii „Literatura wszech czasów”, powierzono Marcinowi Popczyńskiemu, a ja, jako krytyczka literacka z zamiłowaniem do analizy tekstu i jego interpretacji, nie mogłam przejść obojętnie obok tego dzieła. Od pierwszych chwil słuchania wiedziałam, że czeka mnie wyjątkowa podróż – zarówno w świat lat dwudziestych XX wieku, jak i w głąb ludzkich tęsknot i marzeń. Ta „audiobook experience” okazała się nie tylko literacką ucztą, ale także fascynującym studium narracji dźwiękowej.

Pierwsze wrażenie, jakie towarzyszyło mi podczas słuchania „Wielkiego Gatsby’ego”, to wrażenie zanurzenia w epoce jazzu, prohibicji i nieokiełznanego przepychu. Fitzgerald, mistrz słowa, z niezrównaną precyzją oddaje ducha „szalonych lat dwudziestych”, a tłumaczenie Łucjana Andruszkiewicza, Damiana Tarkowskiego i Antoniego Michalaka pozwala polskiemu słuchaczowi poczuć ten klimat w pełni. Historia Jaya Gatsby’ego, tajemniczego milionera, który poświęca wszystko, by odzyskać utraconą miłość, Daisy Buchanan, jest nie tylko opowieścią o niespełnionych pragnieniach, ale także głęboką krytyką amerykańskiego snu. Już na samym początku „listening experience” wciąga nas w świat pełen blichtru, który skrywa moralną pustkę – świat, który, jak zauważyłam w moich wcześniejszych analizach literackich, często odbija nasze własne współczesne dylematy.

Muszę przyznać, że ta powieść dotknęła mnie osobiście. Pamiętam, jak podczas pisania artykułu o współczesnej literaturze polskiej zauważyłam, że wiele utworów, podobnie jak „Wielki Gatsby”, wykorzystuje strukturę narracyjną, by ukazać wewnętrzne konflikty bohaterów. Technika Fitzgeralda, choć zakorzeniona w specyfice amerykańskiej, przypomina mi niektóre dzieła naszych rodzimych autorów, takich jak Witold Gombrowicz, gdzie pozorny blichtr skrywa głęboką egzystencjalną pustkę. Słuchając tej historii, wróciły do mnie także wspomnienia rozmowy z pewnym znanym polskim pisarzem, z którym dyskutowałam o tym, jak literatura może odzwierciedlać psychologiczne i społeczne napięcia epoki. „Wielki Gatsby” jest właśnie takim lustrem – pokazuje, jak bardzo człowiek współczesny, niezależnie od czasów, tęskni za czymś, co często okazuje się jedynie iluzją.

Przechodząc do analizy treści, warto podkreślić, że Fitzgerald w mistrzowski sposób eksploruje takie tematy jak amerykański sen, miłość i utrata, czy podziały klasowe. W historii Gatsby’ego widzimy, jak mit sukcesu i bogactwa prowadzi do tragedii – jego dążenie do odtworzenia przeszłości, symbolizowane przez zielone światło na końcu pomostu Daisy, jest jednym z najbardziej przejmujących obrazów w literaturze. W tle zaś mamy obraz dekadencji lat dwudziestych, który Fitzgerald przedstawia z niemal poetycką precyzją. W warstwie językowej dostrzegam tu inspiracje modernizmem, a jednocześnie uniwersalność, która sprawia, że powieść pozostaje aktualna także dziś. Nie sposób nie zauważyć, że w polskiej recepcji literatury klasycznej, takiej jak ta, często odnajdujemy echa naszych własnych doświadczeń historycznych – choć nie mamy bezpośredniego odpowiednika „szalonych lat dwudziestych”, to tęsknota za lepszym życiem, za „polskim snem”, jest nam równie bliska.

Jeśli chodzi o narrację Marcina Popczyńskiego, to muszę przyznać, że jego interpretacja dodała tej historii nowego wymiaru. Jego głos, ciepły, ale jednocześnie pełen subtelnej melancholii, doskonale oddaje ton powieści – zwłaszcza w momentach, gdy narrator, Nick Carraway, z dystansem, a zarazem współczuciem opisuje losy Gatsby’ego. Popczyński potrafi modulować tempo i intonację w taki sposób, że słuchacz czuje się, jakby był świadkiem wydarzeń na żywo. Jakość dźwięku w tym audiobooku jest również na wysokim poziomie – brak szumów czy zakłóceń sprawia, że można w pełni skupić się na treści. Ta „audiobook experience” jest więc nie tylko intelektualną podróżą, ale także estetycznym przeżyciem. Co ciekawe, choć nie jest to „audiobook free”, uważam, że warto zainwestować w tę produkcję, bo jakość narracji i tłumaczenia jest naprawdę wyjątkowa.

Oczywiście, jak każda krytyczka, staram się patrzeć na dzieło z różnych perspektyw. Jednym z niewielkich zarzutów, jakie mogłabym postawić, jest fakt, że dla niektórych słuchaczy tempo narracji może wydawać się momentami zbyt powolne, zwłaszcza w partiach opisowych. Fitzgerald, choć genialny w budowaniu atmosfery, czasami pozwala sobie na dłużyzny, które w formie audiobooka mogą wymagać większej cierpliwości. Jednak dla mnie, jako osoby ceniącej literacką głębię, te momenty były okazją do refleksji. Zaletą jest natomiast to, że Popczyński potrafi nadać tym fragmentom odpowiedni rytm, dzięki czemu nie tracą one swojego uroku.

Porównując „Wielkiego Gatsby’ego” do innych dzieł literatury klasycznej, nie sposób nie wspomnieć o podobieństwach do „Portretu Doriana Graya” Oscara Wilde’a – oba utwory dotykają motywu idealizacji i ceny, jaką płaci się za dążenie do doskonałości. W polskiej literaturze mogłabym wskazać na „Lalkę” Bolesława Prusa, gdzie również mamy do czynienia z niespełnioną miłością i społecznymi barierami. Jednak to, co wyróżnia Fitzgeralda, to specyficzny, niemal liryczny styl, który w połączeniu z narracją Popczyńskiego tworzy niezapomniane wrażenie.

Komu poleciłabym ten audiobook? Z pewnością wszystkim miłośnikom literatury klasycznej, a także tym, którzy szukają głębokich, emocjonujących historii o ludzkich pragnieniach i rozczarowaniach. Jeśli interesują Cię takie gatunki jak novela amerykańska czy literatura modernistyczna, to „Wielki Gatsby” w wersji audio będzie strzałem w dziesiątkę. Myślę też, że osoby, które dopiero zaczynają swoją przygodę z audiobookami, znajdą tu doskonały przykład tego, jak „listening experience” może wzbogacić odbiór literatury. Warto zaznaczyć, że choć nie jest to „free audiobook”, to jakość produkcji w pełni uzasadnia jego cenę.

Na koniec chciałabym podzielić się osobistą refleksją. Słuchanie „Wielkiego Gatsby’ego” było dla mnie jak powrót do dawnych lat, gdy jako studentka literatury odkrywałam po raz pierwszy wielkie dzieła XX wieku. Pamiętam, jak wtedy, siedząc w bibliotece uniwersyteckiej, z wypiekami na twarzy czytałam o losach Gatsby’ego, marząc o tym, by kiedyś móc podzielić się swoimi przemyśleniami z innymi. Dziś, dzięki tej audiobookowej wersji, mogę na nowo przeżyć te emocje, a jednocześnie docenić, jak bardzo technologia pozwala nam zbliżyć się do literatury. To doświadczenie przypomniało mi, dlaczego wybrałam drogę krytyczki literackiej – bo w każdym słowie, w każdym zdaniu kryje się historia, która czeka, by ją odkryć.

Z literacką pasją i zaproszeniem do wspólnego odkrywania słów, Zofia Kowalska